· ဤပညာေပးအစီအစဥ္တြင္ ကနဦး ရည္မွန္းထားသည့့္ ေက်ာင္းသားေက်ာင္းသူ အေရအတြက္ ၇၅,၀၀၀ ထက္ ေက်ာ္လြန္၍ ေအာင္ျမင္စြာ ပညာေပးႏိုင္ခဲ့သည့္အတြက္ ယခုႏွစ္အတြင္းျပဳလုပ္မည့္ အစီအစဥ္တြင္ ႏိုင္ငံတဝန္းမွ အေျခခံပညာ ဦးစီးဌာန လက္ေအာက္ရွိ စာသင္ေက်ာင္းမ်ားမွ ေက်ာင္းသား/သူေပါင္း ၁၂၀,၀၀၀ ခန႔္အား ပညာေပးႏိုင္ရန္ ေမွ်ာ္မွန္း

· စတင္အေကာင္အထည္ေဖာ္ ေဆာင္႐ြက္ခဲ့သည့္ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္မွ စတင္၍ ယေန႔အထိ အစိုးရေက်ာင္းမ်ားမွ ေက်ာင္းသား ေက်ာင္းသူေပါင္း ၂၁၀,၀၀၀ ေက်ာ္အား ေဘးကင္းစြာ အင္တာနက္ အသုံးျပဳတတ္ေစရန္ အသိပညာေပးႏိုင္ခဲ့

ေအာက္တိုဘာလ ၁၁ ရက္၊ ၂၀၁၈ ခုႏွစ္၊ ရန္ကုန္ – တယ္လီေနာျမန္မာ၏ ‘ေဘးကင္းေသာ အင္တာနက္’ ပညာေပး ေဟာေျပာပြဲမ်ားတြင္ သတင္းအတုမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး သိသင့္သည့္ အခ်က္မ်ားကို ၂၀၁၈ ခုႏွစ္၊ ေအာက္တိုဘာလမွ စတင္ကာ ထည့္သြင္းသင္ၾကားေပးေနၿပီျဖစ္သည္။ ဤေဟာေျပာပြဲအား ႏိုင္ငံတစ္ဝန္းရွိ လူငယ္မ်ား အင္တာနက္ အသုံးျပဳရာတြင္ ေဘးကင္းလုံၿခဳံမႈရွိစြာႏွင့္ တာဝန္သိစြာ အသုံးျပဳတတ္ေစရန္ အသိပညာေပးလိုသည့္ ရည္႐ြယ္ခ်က္ျဖင့္ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္မွ စတင္၍ အေကာင္အထည္ေဖာ္ ေဆာင္႐ြက္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။

အဆိုပါ ‘ေဘးကင္းေသာ အင္တာနက္’ အသိပညာေပးေဟာေျပာပြဲမ်ားမွ ယခုႏွစ္အတြင္း ေက်ာင္းသားေက်ာင္းသူ ေပါင္း ၇၅,၀၀၀ ခန႔္ကိုသာ အသိပညာေပးသြားရန္ ကနဦးကရည္႐ြယ္ထားေသာ္လည္း စာသင္ေက်ာင္းမ်ားထံမွ ေတာင္းဆိုမႈ ပိုမိုမ်ားျပားလာသည့္အတြက္ တိုးျမႇင့္လုပ္ေဆာင္ခဲ့ရာ ယခုႏွစ္အတြင္း ေက်ာင္းသားေက်ာင္းသူေပါင္း ၁၀၀,၀၀၀ ေက်ာ္အား အသိပညာေပးႏိုင္ခဲ့ၿပီး စုစုေပါင္း ၁၂၀,၀၀၀ အထိအား အသိပညာေပးသြားႏိုင္ရန္ တယ္လီေနာ ျမန္မာအေနႏွင့္ ရည္႐ြယ္ လုပ္ေဆာင္လ်က္ရွိသည္။ စတင္အေကာင္အထည္ေဖာ္ ေဆာင္႐ြက္ခဲ့ခ်ိန္မွစ၍ တယ္လီေနာ ျမန္မာ၏ ‘ေဘးကင္းေသာ အင္တာနက္’ သင္တန္းမ်ားသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ အစိုးရေက်ာင္းမ်ားမွ ေက်ာင္းသား ေက်ာင္းသူေပါင္း ၂၁၀,၀၀၀ ေက်ာ္အား ေအာင္ျမင္စြာ အသိပညာေပးႏိုင္ခဲ့ၿပီး ျဖစ္သည္။

လူမႈေရးႏွင့္ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ ရည္မွန္းခ်က္မ်ားကို အင္တာနက္မွတဆင့္ အေကာင္အထည္ေဖာ္လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ျခင္း၊ အင္တာနက္ကို အသုံးျပဳသည့္အခါတြင္ တာဝန္သိသိႏွင့္ ေဘးကင္းစြာ အသုံးျပဳတတ္ေစရန္ စိတ္ဝင္စားဖြယ္ ကာတြန္း ဗီဒီယိုမ်ားကိုအသုံးျပဳ၍ အသိပညာေပးျခင္းႏွင့္ မိဘမ်ားအေနျဖင့္ ကေလးငယ္မ်ားကို အင္တာနက္အေၾကာင္း ေဆြးေႏြးသည့္အခါတြင္ အေထာက္အကူျဖစ္ေစမည့္ နည္းလမ္းမ်ားကို အဆိုပါ ေဟာေျပာပြဲမ်ားတြင္ ေဆြးေႏြးသြားမည္ ျဖစ္သည္။

‘ေဘးကင္းေသာ အင္တာနက္’ ေဟာေျပာပြဲတစ္ခ်ိန္လွ်င္ မိနစ္ ၉၀ ဝန္းက်င္ၾကာျမင့္ၿပီး ေဆြးေႏြးေဟာေျပာသည့္ အေၾကာင္းအရာမ်ားတြင္ ပညာေရးႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ အင္တာနက္၏ အက်ိဳးေက်းဇူးမ်ား၊ အမုန္းစကားမ်ား ျဖန႔္ျဖဴးျခင္း၊ စကားဝွက္မ်ား ခိုးယူခံရျခင္း၊ အြန္လိုင္းေပၚတြင္ အႏိုင္က်င့္မႈမ်ား၊ အင္တာနက္အေျချပဳ လိင္ေခါင္းပုံ ျဖတ္မႈမ်ား၊ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ ညစ္ညမ္းစာႏွင့္ပုံ ေပးပို႔မႈမ်ား အစရွိသည့္ အြန္လိုင္းေပၚတြင္ ႀကဳံေတြ႕ရႏိုင္ေသာ ေဘးအႏၲရာယ္မ်ား အပါအဝင္ အြန္လိုင္းတြင္ လုံၿခဳံစိတ္ခ်စြာ ေနထိုင္ႏိုင္မည့္နည္းလမ္း အခ်က္အလက္မ်ားလည္း ပါဝင္သည္။ ထို႔အျပင္ ေက်ာင္းသားေက်ာင္းသူမ်ား၊ လူငယ္မ်ားႏွင့္ မိဘမ်ားအေနႏွင့္ သတင္းအတုအေယာင္မ်ားကို မည္သို႔ သိရွိႏိုင္မည္၊ အြန္လိုင္းေပၚမွ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားအား မည္သို႔အတည္ျပဳႏိုင္မည္၊ သတင္းအတု အေယာင္မ်ား၏ ေနာက္ဆက္တြဲ ဆိုးက်ိဳးမ်ားႏွင့္ ၎တို႔ကို မည္သို႔တိုက္ဖ်က္ႏိုင္မည္စသည့္အခ်က္မ်ားအား အသိပညာေပးႏိုင္ရန္အတြက္ ၂၀၁၈ ခုႏွစ္၊ ေအာက္တိုဘာလ မွစ၍ ‘ေဘးကင္းေသာ အင္တာနက္’ သင္တန္းမ်ားတြင္ သတင္းအတုအေယာင္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ သင္႐ိုးၫႊန္းတမ္း အသစ္တစ္ခုအား ထပ္မံထည့္သြင္းခဲ့သည္။

“သတင္းအတုအေယာင္ေတြဆိုတာက အခုေခတ္ အင္တာနက္ အသုံးျပဳသူေတြအတြက္ ႀကီးမားတဲ့ ၿခိမ္းေျခာက္မႈေတြ ထဲက တစ္ခုျဖစ္လာပါတယ္။ ဒါေတြက သံသယေတြ၊ လိမ္လည္မႈေတြကို ျဖစ္ေပၚေစၿပီး အထူးသျဖင့္ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ အသိပညာနည္းပါးသူေတြရဲ႕ ဘဝကို အႀကီးအက်ယ္ ထိခိုက္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလို အက်ိဳးဆက္ေတြကို တားဆီးႏိုင္ဖို႔၊ တြန္းလွန္ႏိုင္ဖို႔ ရည္႐ြယ္ၿပီး ႏိုင္ငံတစ္ဝန္းက အစိုးရေက်ာင္းေတြမွာ ျပဳလုပ္ေပးေနတဲ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ ေဘးကင္းေသာ အင္တာနက္ အသိပညာေပးသင္တန္းေတြမွာ သင္႐ိုးၫႊန္တမ္းအသစ္တစ္ခုကို ထပ္မံထည့္သြင္းခဲ့ပါတယ္။ ဒီ တယ္လီေနာ ျမန္မာရဲ႕ ေဘးကင္းေသာ အင္တာနက္အသိပညာေပးသင္တန္းေတြကေနတဆင့္ ျမန္မာလူငယ္ေတြရဲ႕ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ ကြၽမ္းက်င္မႈေတြ ပိုမိုတိုးတက္လာေအာင္၊ အင္တာနက္အသုံးျပဳရာမွာ ေဘးကင္းစြာနဲ႔ တာဝန္သိစြာ အသုံးျပဳတတ္ေစ လာေအာင္ ကူညီေထာက္ပံ့မႈေတြ ျပဳလုပ္ေနတဲ့ အတြက္ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ အနာဂတ္ကို ေလွ်ာက္လမ္းရမယ့္ လမ္းစဥ္မွာ လိုအပ္တဲ့ အေျခခံ အုတ္ျမစ္ေတြကို ေဖာ္ေဆာင္သြားႏိုင္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္” ဟု တယ္လီေနာျမန္မာ၏ ေရရွည္တည္တံ့ေသာ လုပ္ငန္းေဆာင္႐ြက္မႈဆိုင္ရာ က႑တာဝန္ခံ ဦးမင္းသူက ေျပာၾကား သည္။

တယ္လီေနာျမန္မာသည္ ၎၏လူမႈအက်ိဳးျပဳစီမံကိန္းမ်ား၏ တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းအျဖစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ အနာဂတ္သို႔ ေလွ်ာက္လွမ္းရမည့္လမ္းစဥ္တြင္ လိုအပ္သည့္ အေျခခံအုတ္ျမစ္မ်ားအား တည္ေဆာက္ရာတြင္ အေထာက္ အကူျဖစ္ေစမည့္ စီမံကိန္းမ်ားအား အရွိန္အဟုန္ျမင့္ေဆာင္႐ြက္လွ်က္ရွိသည္။ ၎၏ အလင္းအိမ္ ဒစ္ဂ်စ္တယ္နည္းပညာ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးစင္တာမ်ားသည္ လက္ရွိအခ်ိန္တြင္ ေက်ာင္းသားေက်ာင္းသူေပါင္း ၁၃၀,၀၀၀ ေက်ာ္အား စမတ္ဖုန္းႏွင့္ ကြန္ပ်ဴတာ ကြၽမ္းက်င္မႈသင္တန္းမ်ားအား သင္ၾကားေလ့က်င့္ေပးခဲ့ၿပီးျဖစ္သည္။ ထို႔အျပင္ မၾကာေသးမီက ေအာင္ျမင္စြာ ဖြင့္လွစ္ သင္ၾကားေပးႏိုင္ခဲ့ေသာ ဒစ္ဂ်စ္တယ္နည္းပညာသင္တန္းသည္လည္း ဒစ္ဂ်စ္တယ္အတတ္ပညာမ်ားႏွင့္အတူ အင္တာနက္ အား ေဘးကင္းစြာ အသုံးျပဳႏိုင္သည့္ အခ်က္မ်ားကို ႏိုင္ငံတစ္ဝန္းရွိ ေက်ာင္းသားေက်ာင္းသူေပါင္း ၂၅,၀၀၀ ေက်ာ္အား သင္ၾကားေပးႏိုင္ခဲ့သည္။

 

သတင္းအတုအေယာင္မ်ားအား မည္သို႔ ခြဲျခား သိရွိႏိုင္မည္နည္း။

သတင္းအတုအေယာင္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေဆြးေႏြးမႈမ်ားတြင္ ၎တို႔အား ခြဲျခားသိရွိႏိုင္ရန္ ကူညီေပးႏိုင္မည့္ အႀကံျပဳ ခ်က္မ်ားႏွင့္ လမ္းၫႊန္ခ်က္မ်ား ပါဝင္သည္။ တယ္လီေနာအေနျဖင့္ သတင္းအတုအေယာင္မ်ားအား ခြဲျခားသိရွိႏိုင္ရန္ အသိပညာေပးရာတြင္ ႐ိုးရွင္းလြယ္ကူေသာ စစ္ ၆ စစ္၊ ရွာ ၃ ရွာ အျဖစ္ သင္ၾကားေပးသြားမည္။ စစ္ေဆးမႈ အဆင့္ ၆ ဆင့္တြင့္ headlines (သတင္းေခါင္းစဥ္မ်ားကို စစ္ေဆးျခင္း)၊ account (သတင္းထုတ္ျပန္သည့္အေကာင့္ကို စစ္ေဆးျခင္း)၊ date (သတင္းထုတ္ျပန္သည့္ေန႔စြဲကို စစ္ေဆးျခင္း)၊ spelling (စာလုံးေပါင္းသတ္ပုံကို စစ္ေဆးျခင္း)၊ satire (သေရာ္စာ ဟုတ္မဟုတ္ စစ္ေဆးျခင္း)၊ photos (ဓာတ္ပုံမ်ား အစစ္အမွန္ ဟုတ္မဟုတ္ စစ္ေဆးျခင္း) တို႔ပါဝင္ၿပီး ရွာေဖြမႈ အဆင့္ ၃ ဆင့္တြင္မူ evidence (သက္ေသသာဓက ရွိမရွိ ရွာေဖြျခင္း)၊ official page (တရားဝင္ အစစ္အမွန္ အြန္လိုင္းစာမ်က္ႏွာတြင္ ရွာေဖြျခင္း) ႏွင့္ reputable news agency (ယုံၾကည္စိတ္ခ်ရေသာ သတင္းရင္းျမစ္ ဟုတ္မဟုတ္ ရွာေဖြျခင္း) စသည့္ အခ်က္မ်ားႏွင့္ သင္ၾကားေပးသြားမည္ ျဖစ္သည္။

စစ္ ၆ စစ္

၁။ သတင္းေခါင္းစဥ္မ်ားအား စစ္ေဆးျခင္း
အေၾကာင္းအရာ အျပည့္အစုံအား သိရွိႏိုင္ရန္ သတင္းေခါင္းစဥ္သာမကဘဲ သတင္း အျပည့္အစုံအား ဖတ္ရႈရန္လိုအပ္သည္။

၂။ သတင္းထုတ္ျပန္သည့္ အေကာင့္ သို႔မဟုတ္ စာမ်က္ႏွာ အား စစ္ေဆးျခင္း
သတင္းေရးသားသူသည္ ယုံၾကည္စိတ္ခ်ႏိုင္သလား။ အစစ္အမွန္ ဟုတ္သလား စစ္ေဆးပါ။

၃။ သတင္းထုတ္ျပန္သည့္ ေန႔စြဲ ကို စစ္ေဆးျခင္း
ျဖစ္ပ်က္ၿပီးသား အေၾကာင္းအရာ အေဟာင္းမ်ားအား သတင္း စာမ်က္ႏွာမ်ား တြင္ ျပန္တင္ျခင္းသည္ လက္ရွိျဖစ္ေပၚေနေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားႏွင့္ ကိုက္ညီမႈ မရွိႏိုင္ေပ။

၄။ စာလုံးေပါင္း စစ္ေဆးျခင္း
စာလုံးေပါင္း မွန္မမွန္ စစ္ေဆးပါ။

၅။ သေရာ္စာ ဟုတ္မဟုတ္ စစ္ေဆးျခင္း
သတင္းအား သေရာ္လိုေသာ၊ ဟာသျပဳလုပ္လိုေသာ ရည္႐ြယ္ခ်က္ျဖင့္ ေရးသားထားျခင္း ျဖစ္ႏိုင္၊ မျဖစ္ႏိုင္ စစ္ေဆးပါ။

၆။ ဓာတ္ပုံမ်ား အစစ္အမွန္ ဟုတ္မဟုတ္ စစ္ေဆးျခင္း
ဓာတ္ပုံမ်ားသည္ မည္သည့္အခ်ိန္၊ မည္သည့္ေနရာတြင္ ႐ိုက္ကူးထားျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း စစ္ေဆးပါ။

ရွာ ၃ ရွာ

၁။ သက္ေသသာဓက ရွိမရွိ ရွာေဖြျခင္း
သတင္းသည္ ခိုင္မာမႈ ရွိမရွိ ေဖာ္ျပထားေသာ အခ်က္အလက္မ်ားႏွင့္ တိုက္ဆိုင္ စစ္ေဆးပါ။

၂။ တရားဝင္ အစစ္အမွန္ အြန္လိုင္းစာမ်က္ႏွာတြင္ ရွာေဖြျခင္း
အဆိုပါ အေၾကာင္းအရာမ်ား အား သက္ဆိုင္ရာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၏ တရားဝင္ စာမ်က္ႏွာမ်ားတြင္ ေဖာ္ျပထားျခင္း ရွိမရွိ ရွာေဖြပါ။

၃။ ယုံၾကည္စိတ္ခ်ရေသာ သတင္းရင္းျမစ္ ဟုတ္မဟုတ္ ရွာေဖြျခင္း)
အေၾကာင္းအရာမ်ားအား ဂုဏ္သိကၡာ ရွိေသာ၊ ယုံၾကည္စိတ္ခ်ရေသာ သတင္း ေအဂ်င္စီမ်ားက ေဖာ္ျပထားျခင္း ရွိမရွိ ရွာေဖြပါ။